Class 12 Chapter 6|Political Science|Bodo Medium|आबहावा आरो मिथिंगायारि फुंखाफोर: Bodo Tutor is your trusted partner for AHSEC Class 12 Political Science (राजखान्थि बिगियान) solutions in the Bodo medium. In this article, we provide comprehensive solutions for Class 12 Chapter 6|Political Science|Bodo Medium|आबहावा आरो मिथिंगायारि फुंखाफोर designed to align perfectly with the latest AHSEC syllabus. Our detailed and well-organized answers ensure students gain a clear understanding of the concepts, helping them excel in their exams. Whether you’re searching for AHSEC Class 12 Chapter 6|Political Science|Bodo Medium|आबहावा आरो मिथिंगायारि फुंखाफोर Solutions, HS Class 12 Bodo MIL Question-Answers, or resources for Bodo Medium studies, this guide caters to all your needs.

Explore top-quality solutions for Class 12 Chapter 6|Political Science|Bodo Medium|आबहावा आरो मिथिंगायारि फुंखाफोर, expertly crafted to support your learning and preparation. Trust Bodo Tutor for the best ASSEB Class 12 Political Science (राजखान्थि बिगियान) resources and make your exam preparation more effective!
Class 12 Chapter 6|Political Science|Bodo Medium|आबहावा आरो मिथिंगायारि फुंखाफोर
फरा आयदानि सोंनायनि फिननाय
1) गाहायाव होनायफोरनि गेजेराव आबहावानि सोमोन्दै लोबबा थानायखौ मोजाङै मुख ‘दो-
a.जौगानाय हादरफोरा मिथिंगायारि रैखाथि होनाय मोमोन्दै सांग्रां ।
b. थागिबि आरो मिथिंगायारियाव थानाय सुबुंफोरनि थाखाय आबहावा रैखाथिया जोबोर गोनां ।
c. सुबुंफोरनि मावथाइया आबहावा गाज्रि खालामनायनि गुबैथि जेराव जोबोर गोथौ आरो गिख्रंथाव थोरोबसिम सफैदों।
d. गोजौनि मोनसेबो नङा।
फिन्नाय : c. सुबुंफोरनि मावथाइया आबहावा गाज्रि खालामनायनि गुबैथि जेराव जोबोर गोथौ आरो गिख्रंथाव थोरोबसिम सफैदों ।
2) मुलुगनां जौसिन सावरायथुम (Earth Submit) नि बुंथिनाय गेबें एबा गोरोन्थि गासै मोनफ्रोमनिबो सिनायथि हो-
a. बैयावहाय 170 हादर, गोबां रोजा गावारि गथुम (NGO) आगे MNC. आ. बाहगो लादोंमोन।
b. बै जिरायनाय एबा सावरायनाया जुथाइ हायुंनि हेफाजाबाव जादोंमोन।
c.गिबि गिबियै राजखान्थि खोलोबाव आबहावानि सोमोन्दो सावरायनाय आरो थख’ खालामनाय जायो।
d. बियो मोनसे जौसिन एबा थिखिनि सावराय जथुमा।
फिननाय : (a) थार
(b) गोरोन्थि
(d) गोरोन्थि
(c) थार
3) गाहायनि बबेफोरा जथाइ मुलुगनि थार बुंथिनाय-
a. बुहुमनि बारहावा, आन्टार्कटिका, लैथोमा सिंनि हा आरो अखां बायजो गासैखौबो मुलुग जथाइनि बाहागो महरै हमनाय जायो।
b. मुलुगनां जथाइफोरा जारगोरा खुंथाइ (Jurisdiction) नि बायजोआव गोग्लैयो।
c. मुलुगनां जथाइ सामलायनायखौ नायनानै साहा खोला गावस्रानाय बेरखांदों।
d. साहा हादोरफोरा मुलुगनां जथाइ रैखाथिखौ लानानै खोलानिकइ बांसिन लोब्बा दं।
फिननाय : a. बुहुमनि बारहावा, आन्टार्कटिका, लैथोमा सिंनि हा आरो अख्रां बायजो गासैखौबो मुलुग जथाइनि बाहागो महरै हमनाय जायो ।
4) रिअ’ जौसिन सावरायलायनायनि फिथाइफोरा मा मा?
फिननाय : रिअ’ जौसिन सावरायलायनायनि फिथाइफोरा जाबाय-
1. रिअ’-समिटआ बोथोर सोलायनाय, जिब रोखोमथाय, अरन बिगियानजों सोमोन्दो थानाय नेमखान्थिफोर दिहुनदोंमोन आरो एजेन्डा 21 मुनि जौगालु आदबफोरनि मोनसे फारिलाइ सुबुरुन होदोंमोन।
2. बेयो सोरबिथिंआरि बिबानजों लोगोसे रांखान्थियारि जौगानायखौ ज’ खालामनो अरायथा जौगानायनि सानदांथिखौ होदोंमोन।
5) मुलुगनां जथाइनि ओंथिया मा ? बिसोरखौ माबोरै सोबख ‘नाय जायो आरो गुबुंले खालामनाय जायो ?
फिननाय : जायखिजाया मोनसे रायजो आरो ओनसोलनि आवथानि बायजोआव थानाय ओनसोलफोर, गेजेर हायुंआरि सुबुं समाजजों सरासनस्रा खुंथाइफोरानो जाबाय मुलुगनां जाथाइ, थामहिनबा बुहुमनि बारमण्डल, एन्टार्कटिक लैथोमानि थाला आरो बायजोआरि अखांमा। बेनि जाहोनाव बिसोरखौ सोबख ‘नाय जायो आरो गुबुंले खालामनाय जायो।
1.रोखा नङै बिगियानारि फोरमान, सरासनस्रा आबहावायारि जेंनाफोराव बिसोरनि गोरोबलायनायनि आंखाल।
2.सा-खोला फारागथिफोर आरो बिसोरनि सोबख ‘ग्रा हाबाफारिफोर आरो बादायलायनायाव नांगौ रोखोमनि सामलायनाय जायगा गया।
3. बिरोंदामिनारि आरो दारिमिनारि जौगानाया बुहुमनि बारमण्डल आरो लैथोनि थालायावबो गोहोम खोख्लैदों।
6) जथाइ नङाब्ला फारागथि गोनां बिबाना मा ? जों बे सान्दांखौ मा बाहायनो ?
फिननाय : सरासनस्रा नाथाय गुबुन-गुबुन बिबाननि ओंथिया बेनोदि रायजोआ बुहुमनि सोरबिथिं खान्थिनि सावस्रि आरो सैथोथिखौ रैखाथि, रैखाथि आरो फोसाबफिन्नो थाखाय मुलुगनां बाहागोआरि गोसोजों हेफाजाब होगोन। मानोना मुलुगनां आबहावा गेब्रेंनायनि गुबुन गुबुन बिहोमाफोरनि सायाव रायजोफोरहा सरासनस्रा नाथाय गुबुन-गुबुन बिबानफोर दं। जौगानाय हादोरफोरा गनायना लायो दि गावसोरनि समाजफोरा मुलुगनां आबहावायाव आरो बिसोर बिथोन होनाय टेक-न ‘ल ‘जिकेल आरो राङारि सम्फदफोरनि सायाव नारसिननायखौ नोजोर होनानै गोजोर जौगाथायनि गेजेर हायुंआरि नाजानायाव बिसोर जाय बिबानखौ लायो।
जों नेमखान्थि आरो फोसावनायफोरनि हेफाजाबजों बे सानस्रि मावफुंनो
हायो :
1.जुन 1992 मायथाइयाव खुंजानाय रिअ’-समिटआ बोथोर सोलायनाय, जिब रोखोमथाय, अरन बिगियानजों सोमोन्दो थानाय नेमखान्थिफोर दिहुनदोंमोन आरो एजेन्डा 21 मुंनि जौगानाय आदबफोरनि मोनसे फारिलाइ सुबुरुन होदोंमोन।
2.बोथोर सोलायनायनि सायाव 1992 मायथाइनि जुधाइ, हादोर फ्रेमवर्क जथुम्मा (UNFCCC) आ बेखौबो गोसो होदोंमोन दि दोलोफोरा सरासनस्त्रा नाथाय गुबुन गुबुन बिबानफोरनि सायाव बिथा खालामनाने बोथोर खान्थिखौ रैखाथि होनो थाखाय खामानि मावनांगौ;
क्योट’ प्रट’कल मुनि मोनसे गेजेर हायुंआरि गोरोबथाया दारिमिनारि हादोरफोरनि थाखाय गावसोरनि ग्रीनहाउस गेस हगारनायखौ खमायनो थांखि थि खालामो जाय ग्ल ‘बेल वार्मिनि थाखाय हेफाजाब होयो।
7. 1990 इं मायथाइनिफाय मुलुगनां आबहावा रैखाथि होनाय आयदाफोरा हादरजों लोबबा थानाया मानो सिगांसिन जादों ?
फिन्नाय : बुहुमनां आबहावा रैखाथिजों सोमोन्दो थानाय आयदाफोरा इं 1990 जिथाइनिफाय रायजोफोरनि गिबि जिंगा जादोंमोन मानोना मुलुगनां थाखोआव, आबहावायारि जेंनाफोरा जुन इं 1992 मायथाइयाव रिअ’-डी-जेनेरिय’, ब्राजीलआव खुंजानाय आबहावा आरो जौगाथायनि सायाव जुधाइ हादोर जथुम्मायाव एजेन्डा 21 नि गेजेरजों गुबुन गुबुन रायजोफोरनि गोसोखौ बोनो हादोंमोन :
1. रिअ’ समिट 1992 आ बोथोर सोलायनाय, जिब-रोखोम आरो अरन बिगियानजों सोमोन्दो गोनां।
2.एजेन्डा 21 आ सोरबिथिंआरि बिबानफोरजों लोगोसे रांखान्थियारि जौगानायखौ ज’ खालामदों।
3.क्योट’ प्रट ‘कलआ ग्रीनहाउस ओंखारनायनि थाखाय थांखि थि खालामो।
गोजौआव मुंख’नाय जथुम्माफोरा मुलुगनां थाखोआव आबहावायारि जेंनाफोरखौ दैखांदोंमोन जाहाथे गुबुन गुबुन हादोरसाफोरा हेफाजाब होलायनाय आदबजों आबहावा गाज्रि जानायखौ होबथानो राहा लायो।
8) गोरोबज्लायनाय (Compromise) आरो खाबुथि (Accommodation ) मोननैबो मानि मुलुगखौ रैखाथि होनायनि थाखाय मानो गोनांथार सोलो हादरफोरजों लानांगौ जादों। सुंबाबै साहा आरो खोला हादरफोरनि गेजेराव आबहावानि सायाव गोरोबज्लायनाय आयदाफोरखौ बेरखांहो।
फिन्नाय : रायजोफोरजों ग्रह बुहुमखौ रैखा खालामनो थाखाय गोरोबलायनाय आरो थानायनि मोन्नै गोनांथार बिथांखिफोर नाथाय सा आरो खोलानि रायजोफोरा आबहावायारि जेंनाफोरनि फारसे गुबुन गुबुन सानदांथि दं :
- साहायारि रायजोफोरा (जौगानाय) अज ‘न गोमालांनाय आरो ग्ल ‘बेल वार्मिजों सोमोन्दो गोनां, बबेखानि खोलायारि रायजोफोरा (जौगाफुनाय)
रांखान्थियारि जौगानाय आरो आबहावा सामलायनायनि गेजेरनि सोमोन्दोखौ बिबुंसार होनो लुबैयो। - साहानि जौगानाय हादोरफोरा आबहावायारि जेंनाफोरनि सायाव सावरायनो लुबैयो जाय सोरबिथिं रैखाथिनि थाखाय समानै बिबाने गोनां।
- खोलानि जौगाफु हादोरफोरा हमदांनो हायो दि बुहुमाव सोरबिथिंआरि गाज्रि जानाया जौगानाय हादोरफोरजों गावसोरनि दारिमिनारि मावथांखिफोरनि गेजेरजों सोमजिदों।
- जौगानाय हादोरफोरा बांसिन आबहावा गाज्रि खालामनायनि जाहोन ‘जायोब्ला बिसोरो बांसिन बिबान लानांगौ।
- जौगाफु हादोरफोरा दारिमिनारि खालामनायनि बिखान्थिनि सिडाव दं आरो बिसोरखौ प्रट’कल बायदि बायदि गुबुन गुबुन नेमखान्थिफोरनि गेजेरजों जौगानाय हादोरफोराव होबथानायनिफ्राय रेहाय होनांगौ।
- जौगाफु हादोरफोरनि जर ‘खा गोनांथिफोरखौ गेजेर हायुंआरि आबहावायारि आयेननि नेमफोरनि जौगानाय, बाहायनाय आरो ओंथि बेखेवनाय बिखान्थियाव साननांगौ।
गोजौआव मुंख ‘नाय गासैबो राहाफोरखौ इं 1992 मायथाइनि Earth Summit आव सरासनस्रा नाथाय गुबुन गुबुन बिबानफोरखौ नाजावनाय जादोंमोन।
9) हादरफोनि गेजेराव बिहिमनि आबहावाखौ गाज्रि खालामाब्लासिनो माबोरै हादरफोरा बोरौ रांखान्थि जौगाखां हागौ बियो जोबोर गोब्रा मोगा मोगि जानांगौ जादों ? बेखौ जों माबोरै बारग ‘नो हागौ ? मोननैसो बिदिन्थिजों बिजिरनाय लिए ।
फिन्नाय : गाहायाव होनाय हुदाफोरजों मुलुगनां आबहावाखौ गाज्रि खालामालाबानो रांखान्थियारि जौगानायखौ मोननो हायो :
- जुन 1992 मायथाइयाव, आर्थ समिटआ आबहावाखौ गाज्रि खालामाजासे अरायथा जौगानायनि थाखाय माखासे रैखाथि गोनां राहाफोर होदोंमोन।
- इं 1959 मायथाइनि एन्टार्कटिक गोरोबथाया गावजों गाव रांखान्थियारि जौगाथायनि थाखाय ग्लबेल कमन्सखौ लाफादोंमोन।
- क्योट’ प्रट’कलआ आबहावाखौ रैखा खालामनो आरो दारिमिनफोरखौ जौगाहोनोबो दारिमिनारि हादोरफोरनिफ्राय ग्रीनहाउस हगारनायखौ खमायदोंमोन। बेनिखायनो, गोजौआव मख’नाय हुदाफोरा मुलुगनां आबहावाखौ रैखा खालामो आरो रायजोफोरा जौगागासिनो दंब्लाबो जों बे जेंनाखौ अब्लासो मोनफुंनो हागोन जेब्ला जों बेफोर गासैबो जथुम्माफोर आरो जथुम्माफोराव मुंख ‘नाय राहाफोर आरो हुदाफोरखौ फालियो।
गाहायाव बे आयदानिफ्राय थांनाय स्नि बोसोराव फैनाय गासैबो फिसा- गिदिर सोंलुफोरखौ होनाय जाबाय।
- रि.अ. जथुम्माया Agenda-21 मुंनि मोनसे जौगालु हाबाफारिखौ गनायथि होदोंमोन। (नंगौ ना नङा) (2018)
- भारतआ Kyoto Protocol (कायत ‘प्रट’कल) खौ माब्ला सागान होदोंमोन एबा गनायथि होदोंमोन? (2013)
- मुलुगनि राजखान्थियाव आबहावायारि जेंनाफोरा मानो गोनांथार आयदा जादों ? (2012)
- बसुन्धरा सम्मेलन आरो…. बेयो बोसोराव खुंजादोंमोन। (2013)
- ‘ग्रीनहाउस गेस'(गोथां न’ गेस) बुंनायनि ओंथिया मा ? (2015)
- Kyoto गोरोबथाया बबे बोसोराव सागान होजादोंमोन ? बे गोरोबथाया बबे आबहावायारि जेंनाजों लोब्बा दं?(2017)
- जायगायारि सुबुंफोरनि मोन्थाय आरो आबहावानि गेजेराव मा सोमोन्दो दं ? गुसुङै लिर ।
(2018) - मुलुगनां सरासनस्रा नाथाय गुबुन गुबुन बिबाननि ओंथिया मा ? गुसुङै सावराय। (2017)
- मुलुगनाडारि सरासनस्रानि ओंथिया मा ? मुलुगनां सरासनस्राखौ रैखाथि होनो थाखाय मोनथाम राहा सुबुरुन हो। (2014)
- धोननि भुमखौराडारि- राजखान्थिनि ओंथिया मा ? मुलुगनि राजखान्थियाव सोमोन्दो गोनां मोन्नै सम्फथिनि मुं हो।
- सम्फदफोरनि भुमखौराडारि राजखान्थिनि सोंखारिजाथाव सावरायनाय । (2013)
- मुलुगनां आबहावायारि दान्थे-बिदान्थेयाव भारतनि थाथायखौ सावराय । (2016)
जोबोद गुसुं सोंथिनि फिन्नाय :
गासै नम्बर: 1
1) रि.अ. जथुम्माया ‘प्रग्राम-21’ मुनि मोनसे जौगालु हाबाफारिखौ गनायथि होदोंमोन। (नंगौ ना नडा ) (2014)
फिन्नाय- नंगौ ।
2) भारतआ माब्ला Kyoto Protocol (कायत ‘प्रट ‘कल) आव सागान होदोंमोन एबा गनायथि होदोंमोन। (2013)
फिन्नाय : 2002 मायथाइयाव ।
3) बुहुमाव साबेसे खिलनजिफोर दं ?
फिन्नाय : 37 कौटि ।
4) बुहुमनि बबे हादोराव बयनिखुइबो देरसिन गोदान खालामफिन्नाय : जानाय गोहो मावथांखि दानाय जादों ?
फिन्नाय : भारत ।
5) बबे बोसोराव खिल ‘नजिया सुबुंफोरनि मुलुग आफादखौ दानाय जादोंमोन ?
फिन्नाय : 1975 मायथाइयाव ।
6) बबे बोसोराव केट’ गोरोबथाया जोबदोंमोन ?
फिन्नाय : 1997 दिसेम्बर आव ।
7) 1992 मायथाइनि बसुन्धरा जथुम्मायाव मोनबेसे हादोरफोरा बाहागो लादोंमोन ?
फिन्नाय : 172 हादोरफोर ।
8) मुलुगनि राजखान्थि 21थि जौथायाव दावराव-दावसिनि मिरुआ मा जागोन ?
फिन्नाय : दैनि सायाव नोजोर होनानै ।
9) मुलुग आबहावा सानखौ बबे सानाव फालिनाय जायो ?
फिन्नाय : 5 जुन ।
10) बसुन्धरा जथुम्माया बबेहाय खुंजादोंमोन ?
फिन्नाय : राय ‘दे जेनेरिय ‘आव ।
11) बोथोर सोलायनाया मोनसे सोरबिथिंआरि जेंना नामा?
फिन्नाय : नंगौ ।
12) स्टकहोम जथुम्माया…… बोसोराव खुंजादोंमोन ?
फिन्नाय : जुन 1972 आव।
13) मुलुगनि थाव थिखानि बेसेबां जौखोन्दो दं ?
फिन्नाय : 64 जौखोन्दो ।
14) बुहुमनि थावनि बेसेबां जौखोन्दो गाल्फआव दिहुन्नाय जायो ।
फिन्नाय : 30 जौखोन्दो।
15) ब्रह्मपुत्र दैमाखौ लानानै बबे हादोरा भारतजों दाङाबाजि जादोंमोन ?
फिन्नाय : चाइना।
16) मुलुगनां फिन्नायखौ नोंथाङा मा बुजियो ?
फिन्नाय : सोनाबनि जौगानाय आरो धोनि हादोरफोरखौ मुलुगनां फिन्नाय बुंनाय जायो।
17) मुलुगनां खोलानि ओंथिया मा ?
फिन्नाय : थामथि मुलुग आरो जौगाफु हादोरफोरखौ मुलुगनां खोला होनना मानिनाय जायो।
18) OECD नि आबुं महरा मा ?
फिन्नाय : Organisation of Economic Co-operation and development (रांखान्थियारि हेफाजाब आरो जौगाथाय आफाद)।
19) UNCCC नि आबुं महरा मा ?
फिन्नाय : United Nations Convention on Climate Change.
20) जुथाइ हादोरा खिल ‘नजिया सुबुंफोरनि मोन्थायनि फोसावनायखौ माब्ला गनायदोंमोन ?
फिन्नाय : 2007 मायथाइयाव।
21)कोपेनहेगनआव खुंजानाय 2009 मायथाइनि जुथाइ हादोर जथुम्मानि आयदाया मामोन ?
फिन्नाय : बोथोर सोलायनाय।
22) UNEP नि आबुं ओंथिया मा ?
फिन्नाय : United Nations Environment Programme.
मोनसे गुसुं सोंधिनि फिन्नाय :
गासै नाम्बार- 2
1) मुलुगनि राजखान्थियाव आबहावायारि जेंनाफोरा मानो गोनांथार आयदा जादों ? (2012)
फिन्नाय : आथिखालनि समाव आबहावायारि जेंनाफोरा बुहुमाव गोबां आंखाल सोमजिहोदों आरो बेनिखायनो आबहावायारि जेंनाफोरखौ रैखाथि होनायाव गोसो होनाय जादों। बेनि अनगायैबो, गोजोर जौगाथायनि सानखांथियाबो बेनि गोनांथिखौ बांहोदों।
2) बसुन्धरा सम्मेलन आ…..आ……. .मायथाइयाव खुंजादोंमोन ?
फिन्नाय : बसुन्धरा जथुम्माया रिय’ दि जेनेरिय’, ‘ब्राजिलआव आरो 1992 मायथाइयाव जादोंमोन।
3)”ग्रीनहाउस गेस” बुंनायनि ओंथिया ना ? (2015)
फिन्नाय : ग्रीनहाउस गेसफोरा गेसफोरनि मोनसे बुथुमनाय जाय साननिफ्राय फैनाय इलेक्ट्रोमैग्नेटिक गुथालफोरनि रेडियेसनखौ सोबनानै लायो। जेरै कार्बनडाइ अक्साइड, मिथेन कार्बन मन ‘अक्साइड।
4)क्योट गोरोबथाया बबे बोसोराव सागान होजादोंमोन ? बेयो बबे आबहावायारि जेंनाजों लोब्बा दं ? (2017)
फिन्नाय : क्योट’ गोरोबथाया 1997 मायथाइयाव सागान होजादोंमोन। बेयो आबहावायाव बोथोर सोलायनायनि जेंनाजों सोमोन्दो गोनां।
5) क्योट’ गोरोबथानिफाय……आरो……खौ उदां खालामनाय जादोंमोन ?
फिन्नाय : चीन आरो भारत।
6) ब्रन्डलेन्ड कमिसननि ओंथिया मा ?
फिन्नाय : आबहावा आरो जौगाथायनि थाखाय जुधाइ हादोर आय ‘गखौ ब्रन्डलेन्ड कमिसन मुङैबो मिथिनाय जायो।
7)सरासनस्त्रा फुंखाफोरनि मोननै बिदिन्थि हो।
फिन्नाय : लैथो, गोथां थाव बायदि बायदि।
8) जुथाइ हादोरनि दैदेनायाव खुंजानाय जायखिजाया आबहावाजों सोमोन्दो गोनां जथुम्माफोरनि मुं हो ?
फिन्नाय : (i) कोपेनहेगन समिट (2009)
(ii) कानकुन सम्मेलन (2010)
9) आबहावानि सोमोन्दै बुहुमाव भारतजों बानायजानाय मोन्नै आयेननि मुं लिर।
फिन्नाय : (i) आबहावा (सामलायनाय) आयेन (1986)
(ii) दै (गुबुंले जानायखौ होबथानाय आरो सामलायनाय) आयेन (1974)
10) आबहावा रैखाथिनि बिथिङाव स्वार्थ गैयाजासे खामानि मावनाय मोन्नै आफादनि मुंफोरखौ लिरना दोन?
फिन्नाय : (i) बुहुमनां जिब-जुनार फान्ड (World Wildlife Fund) (ii) सोमखोर गोजोन (Green Peace)
11) थाव दिहुनथायफोरनि जारिमिनखौ
आरो… बुंनाय जायो।
फिन्नाय : थावदिहुनथायफोरनि जारिमिनखौ दावहा आरो सौग्रावनायनि जारिमिन बुंनाय जायो।
12) गुबै थागिरि सुबुंफोरनि ओंथिया मा ?
फिन्नाय : इउ.एन. नि बेखेवथि बायदिब्ला, गुबै थागिरि सुबुंफोरा बैसोर सुबुंफोरनि फोलेर, जाय बै हायाव जेराव बिसोरो दा थायो, गुबुन हारिमु एबा फोलेरारि सुबुंफोरा बुहुमनि गुबुन बाहागोफोरनिफ्राय फामुआरि महरै फैनायनि सिगां थाखानायखौनौ बुजियो।
गुसुं सोंथिनि फिन्नाय :गासै नम्बर:4
1) थागिबि सुबुंफोरनि मोन्थाय आरो आबहावानि गेजेराव मा सोमोन्दो दं ? गुसुङै लिर । (2018)
फिन्नाय : थागिबि सुबुंफोरनि मोन्थाय आरो आबहावानि गेजेरनि सोमोन्दोखौ गाहायाव होनाय बायदि सावरायनाय हायो :
i) थागिबि सुबुंफोरनि मोनथायफोरा आबहावायारि जेंनाफोरजों खाथि सोमोन्दो दं । आबहावा फोजोबस्रांनाया थागिबि सुबुंफोरनि सायाव गिबि आरो गाहायै गोहोम खोख्लैदों।
ii) थागिबि सुबुंफोरा आबहावाजों समानथि एबा सिमाखौ रैखा खालामना लाखियो।
iii) थागिबि सुबुंफोरनि जिउ खांनायनि लामाया गोथौयै रोदा आरो आबहावानि सायाव सोनारो। बिसोर आबहावानिफ्राय गोनांथार बेसादफोरखौ बुथुमो।
iv) थागिबि सुबुंफोरनि हारिमु, आखु, आसार-खान्थि, खान्थिफोर, जिउ खांनाय राहाफोरा आबहावायारि उदां ।
2) सरासनस्रा नाथाय गुबुन गुबुन बिबाननि ओंथिया मा? गुसुङै सावराय । (2017)
फिन्नाय : साहा आरो खोलायारि जौगानाय हादोरफोरा जुनियायै बे सानदांथिजों लोब्बा दं। आथिखालाव मुलुगनि आबहावाया गोथौयै गुबुंले जानानै दं। बिनिखायनो, गोबां आबहावायारि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो हायो जुदि गेजेर हायुंआरि सुबुं समाजा हेफाजाबारि गोसोजों हेफाजाब होयो। नाथाय बे बिथिङाव सा आरो खोलायारि हादोरफोरनि गेजेराव गोबां बिबुंथिनि फारागथि दं।
गुबुन फारसेथिं, साहानि जौगानाय आरो धोनि हादोरफोरा आबहावायारि जेंनाफोरखौ सुस्रांनायाव गासैबो हादोरफोरनि समान बिबाननि सायाव गोसो होदों। नाथाय खोलायारि हादोरफोरा दाबि खालामगासिनोदि जौगाफु हादोरफोरा दारिमिनारि खालामनायाव उन जानानै दं, बेनिखायनो बे बिथिडाव जौगाफु हादोरफोरनि बिबानखौ बाडाय खालामनांगौ आरो जिहेतु जौगानाय हादोरफोरा आबहावानि गाज्रि जानायनि थाखाय दाया बांसिन, बेनिखायनो आबहावा रैखाथिनि बिधिडाव जौगानाय हादोरफोरनि बिबानआ बांसिन जानांगौ। बेनिखायनो, बे बाथ्रा दान्थेलायनायफोरखौ 1992 मायथाइनि रिअ’ जथुम्मायाव नाजावनाय जादोंमोन। बेनिखायनो सरासनस्रा नाथाय गुबुन गुबुन बिबानआ बे फारागथिखौ फोरमायो ।
3) मुलुगनां सरासनस्रा ओंथिया मा ? मुलुगनां सरासनस्रा रैखाथिनि थाखाय मोनथाम राहा सुबुरुन हो? (2014)
फिन्नाय : मुलुगनां सरासनस्रा बुङोब्ला बै सम्फदफोरखौ फोरमायो जायखौ जायखिजाया हान्जा, सुबुं समाजजों जयै रंजानो हायो। बेबायदिनो, बुहुमनि औरैबायदि ओनसोलफोर दं जाय जुनिया महरै मोनसे रायजोनि जारगोरा आवथानि सिङाव गोग्लैया । मोनसे जायगा, ओनसोल एबा सम्फद जाय बबेबा हादोरनि जुनिया मोन्थाय आवथानि सामलायनायनि सिङाव गैया, बेनि थाखाय गेजेर हायुंआरि सुबुं समाजनि जथाय खुंथायनि गोनांथि जायो। बेनिखायनो, बै जायगा, फुंखा एबा ओनसोलखौ मुलुगनां जथाइ एबा सरासनस्रा बुंनाय जायो। मुलुगनां सरासनस्रा रैखाथिनि थाखाय सुबुरुनफोरा जाबाय-
i) सा आरो खोलायारि हादोरफोरनि गेजेराव हेफाजाब जौगाहोनांगौ।
ii) मुलुगनां सरासनस्रा रैखाथिनि बिथिङाव मुलुगनि गासैबो हादोरफोरनि गोरोबलायनायाव सौहनाया गोनां।
iii) बोरिमायारि ओनसोलफोराव सुबुं अनजिमाखौ बाङाइ खालामनो नाजानांगौ ।
4) हामिनारि राजखान्थि सम्पदनि ओंथिया मा ? मुलुगनि राजखान्थियाव आरजाथाव मोननै सम्फथिनि मुंफोरखौ लिरना दोन। (2013)
फिन्नाय : सिगांनिफ्रायनो सम्फदफोरखौ लानानै हादोरफोरनि गेजेराव दाङाबाजि जाबोगासिनो दं। बेनिखायनो, हादोरफोरनि गेजेराव धोननि खाथि खाला गेजेर हायुंआरि थाखोआव सोमजिनाय सावरायनाय, हुदा एबा राजखान्थिखौ हामिनारि राजखान्थि सम्पद बुंनाय जायो।
मुलुगनि राजखान्थियाव सोमोन्दो गोनां मोन्नै सम्फथिनि मुंफोरा जाबाय दै थाव बायदि बायदि।
5) आबहावा गुबुंले जानायनि जाहोनफोरखौ सावराय ।
फिन्नाय : आबहावाखौ गुबुंले खालामनायनि जाहोनफोरखौ गाहायाव होनाय जाबाय :
(i) जौगानाय हादोरफोराव गोखै दारिमिनारि खालामनाय ।
(ii) बुहुमनि गुबुन गुबुन हादोरफोराव गारि-मथरफोरनिफ्राय उखुन्दै, अरननि अर बायदि ओंखारबोनाय ।
(iii) हाग्रामाफोरखौ फोजोबस्रांनाय । गोख्रै सुबुं अनजिमा बांनाय बायदि बायदि।
गोलाव गुसुं सोंथिनि फिन्नाय : गासै नम्बर : 6
1) हामिनारि राजखान्थि सम्पदनि सोमोन्दै सोंखारिजाथावफोरखौ सावरायनाय। (2015)
फिन्नाय : सिगांनि समनिफ्रायनो सम्फदफोरखौ लानानै हादोरफोरनि गेजेराव दावराव-दावसि जाबोगासिनो दं। बेनिखायनो, हादोरफोरनि गेजेराव सम्फदफोरनि सायाव नोजोर होनानै गेजेर हायुंआरि थाखोआव बायदि रोखोमनि राजगारावारि सावरायनाय, नायबिजिरनाय बायदिफोरा जाबोबाय थादों। मिरुनि रायजोफोरनि गेजेराव सोमजिनाय बे दान्थे-बिदान्थे, सावरायनाय एबा हुदाखौ सम्फदफोरनि हामिनारि राजखान्थि महरै मिथिनाय जायो। बिदिन्थि बायदियै, ब्रह्मपुत्र दैमाया भारत आरो चीननि गेजेराव बावैसोनि सोमोन्दोनि बायनायनि लामायाव ।बेबायदिनो, जुथाइ रायजो आमेरिकाया थावनि सायाव सामलायनो थाखाय इराक आरो आफगानिस्तानखौ गाग्लोबदोंमोन। आरोबाव, सावरायगिरिफोरा सान्दोंदि, दै आरो थावआ मुलुगनां फुंखा-मिरुआरि आंखालनि गाहाय मिरु जागोन। जाय बुहुमाव आरोबाव मोनसे गिदिर दावहाबो जागायनो हागौ ।
2) मुलुगनां आबहावायारि दान्थे-बिदान्थेयाव भारतनि थाथायखौ सावराय। (2016)
फिन्नाय : गुबुन हादोरफोर बायदि भारतआबो मुलुगनां आबहावायारि दान्थे- बिदान्थेयाव बाहागो लाबाय आरो भारतआबो आबहावा रैखाथिनि बिथिङाव माखासे गोनांथार आगानफोर लादों। गाहायाव होनाय बाथ्राखौ मुख’नाय जादों-
i) भारतआ आबहावायारि जेंनाखौ जोबोद गोथौयै लादों आरो संबिजिरनि गुदि मोन्थाय आरो रायजोनि बिथोनारि बोसोन खान्थिफोराव आबहावाखौ सामलायनायनि सायाव गोसो होदों।
ii) भारत सोरखारा गुबुन-गुबुन समाव आबहावाखौ सामलायनो थाखाय बायदि रोखोमनि आयेन बानायदों। जेरै बार (गुबुंले जानायखौ होबथानाय आरो सामलायनाय) आयेन 1981 : आबहावा (सामलायनाय) आयेन 1986।
iii) गोजौसिन बिजिरसालिया गुबुन-गुबुन समाव आबहावानि सोमोन्दै गोबां गोनांथार थिरांथाफोरबो होबोगासिनो दं, जाय भारताव आबहावा रैखाथिनि बिथिङाव मोनसे गोख्रों थाथाय सोमजिहोदों।



